Kripto para yatırımları son yıllarda Türkiye’de hızla yaygınlaşırken, vergisel boyutu birçok yatırımcı için belirsizlik taşımaya devam ediyor. Peki Türkiye’de kripto varlıklardan elde edilen kazançlar nasıl vergilendirilmeli? Bu rehberde, güncel mevzuat çerçevesinde kripto vergilendirmesini detaylıca ele alıyoruz.
Türkiye’de Kripto Varlıkların Hukuki Durumu
Türkiye’de kripto paralar, 2021 yılında çıkarılan yönetmelikle “ödeme aracı” olarak kullanılamıyor. Ancak bu durum, kripto varlıkların alım-satımını veya yatırım amaçlı tutulmasını yasaklamıyor. Gelir İdaresi Başkanlığı, kripto varlıkları “dijital varlık” veya “emtia” olarak değerlendiriyor ve bu çerçevede vergilendirme yapılıyor.
Bireysel Yatırımcılar İçin Vergilendirme
Gelir Vergisi Kapsamı
Kripto para alım-satımından elde edilen kazançlar, Gelir Vergisi Kanunu’nun 37. maddesinde düzenlenen “menkul sermaye iradı” veya 75. maddedeki “diğer kazanç ve iratlar” kapsamında değerlendiriliyor. Vergilendirme şu şekilde işliyor:
Kısa Vadeli İşlemler (1 yıldan az): Kripto varlığı satın aldıktan sonra 1 yıl içinde satarsanız, elde ettiğiniz kazanç “diğer kazanç ve iratlar” kategorisinde değerlendiriliyor ve gelir vergisi tarifesine göre %15 ile %40 arasında vergilendirilmesi gerekiyor. Ancak yıllık toplam kazancınız 70.000 TL’nin altındaysa (2024 rakamları) beyan yükümlülüğünüz bulunmuyor.
Uzun Vadeli İşlemler (1 yıldan fazla): Kripto varlığı 1 yıldan uzun süre elinizde tutup satarsanız, teorik olarak gelir vergisinden istisna tutulması gerekiyor. Ancak bu konuda henüz netleşmemiş yasal boşluklar bulunuyor ve Gelir İdaresi’nin yaklaşımı önemli.
Beyan Yükümlülüğü
Yıllık gelir vergisi beyannamesinde kripto kazançlarınızı bildirmeniz gerekiyor. Beyanname verirken şu bilgilere ihtiyacınız olacak:
- Alım tarihi ve tutarı
- Satış tarihi ve tutarı
- İşlem maliyetleri (komisyonlar)
- Elde edilen net kazanç
Özellikle birden fazla borsada işlem yapıyorsanız veya sık alım-satım gerçekleştiriyorsanız, tüm işlemlerinizi düzenli olarak kaydetmek kritik önem taşıyor.
Kurumsal Yatırımcılar İçin Durum
Şirketler üzerinden kripto yatırımı yapıyorsanız durum daha farklı işliyor. Kurumlar vergisi mükellefiyeti olan işletmeler için:
- Ticari kazanç kapsamında değerlendiriliyor
- %25 kurumlar vergisi oranı uygulanıyor (2024 itibariyle)
- Tüm işlemler defter kayıtlarında gösterilmeli
- Düzenli mali tablo raporlaması gerekiyor
Staking ve DeFi Kazançları
Staking, yield farming veya likidite madenciliğinden elde edilen gelirler de vergilendirme kapsamında. Bu kazançlar “sermaye iradı” olarak kabul ediliyor ve gelir vergisi tarifesine tabi. Ancak bu alanda henüz spesifik bir düzenleme bulunmadığından, yatırımcıların temkinli davranması ve muhafazakar bir yaklaşımla beyan etmesi öneriliyor.
Madencilik Faaliyetleri
Kripto madenciliği yaparak token üretiyorsanız, bu faaliyet “ticari kazanç” olarak değerlendiriliyor. Madencilik için:
- Ticari kazanç olarak beyan edilmeli
- Elektrik, donanım gibi giderler indirim konusu yapılabilir
- Düzenli faaliyetse vergi mükellefi olmanız gerekebilir
- Bağımsız çalışıyorsanız SGK primi ödeme yükümlülüğü doğabilir
NFT Satışları
NFT (Non-Fungible Token) satışlarından elde edilen gelirler de vergilendiriliyor. Sanatçı veya yaratıcıysanız “serbest meslek kazancı”, yatırım amaçlı alıp satıyorsanız “diğer kazanç ve iratlar” kapsamında beyan edilmesi gerekiyor.
Kripto Transferleri ve KDV
Kripto para transferlerinin kendisi vergiye tabi değil. Ancak kripto alım-satım hizmeti veren borsalar, aldıkları komisyonlar üzerinden KDV ödemek zorunda. Bireysel kullanıcı olarak spot alım-satımda KDV yükümlülüğünüz bulunmuyor.
Kayıt Tutma ve Belgelendirme
Vergi beyanı için işlem geçmişinizi düzenli tutmanız hayati önem taşıyor:
- Her borsadan yıllık işlem raporlarını indirin
- Cüzdan transferlerinizi kaydedin
- Alım-satım fiyatlarını TL karşılığıyla not edin
- E-postalarınızı ve işlem bildirimlerini arşivleyin
Vergi Denetimi ve Cezalar
Gelir İdaresi, son yıllarda kripto borsalarından bilgi talep etme yetkisini aktif kullanıyor. Beyan etmediğiniz kazançlar tespit edilirse:
- Vergi ziyaı cezası (%50)
- Gecikme faizi
- Vergi incelemesi riski
Bu nedenle kazançlarınızı doğru ve zamanında beyan etmek, gelecekte yaşanabilecek sorunları önlüyor.
Sonuç ve Öneriler
Türkiye’de kripto vergilendirmesi henüz tam olarak netleşmemiş bir alan. Ancak kazanç elde ettiğinizde vergi yükümlülüğünüz bulunduğu kesin. Önerilerimiz:
- Tüm işlemlerinizi kaydedin
- Yıllık beyan eşiğini aşıyorsanız mutlaka beyan edin
- Belirsiz durumlarda vergi danışmanına başvurun
- Muhafazakar davranıp olası riskleri minimize edin
Unutmayın, vergi mevzuatı sürekli gelişiyor ve kripto konusunda yeni düzenlemeler gelebilir. Bu nedenle Gelir İdaresi’nin duyurularını takip etmek ve güncel kalmak önemli.
